चंपाषष्ठी; तळी उचलण्याचे महत्व; काय आहे तळी?
schedule07 Dec 24 person by visibility 59 categoryलाइफस्टाइल
मार्गशीर्ष महिन्यातील शुक्ल पक्षातील षष्ठी तिथीला चंपाषष्ठी म्हणून साजरे केले जाते. हे व्रत भगवान शिव आणि माता पार्वती यांच्या पुत्र भगवान कार्तिकेय तसेच त्यांच्याच दुसऱ्या रूपामध्ये ओळखल्या जाणाऱ्या खंडोबा किंवा मल्हारी मार्तंड यांना समर्पित आहे. महाराष्ट्रात खंडोबा हे लोकदैवत मानले जाते, आणि चंपाषष्ठीचे दिवशी तळी उचलण्याची परंपरा विशेष महत्त्वाची मानली जाते.
चंपाषष्ठीला प्रत्येक घरामध्ये तळी उचलण्याची प्रथा आहे, जी कुळाचाराचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.
तळी उचलण्यासाठी खालील विधी पार पाडले जातात:
-
ताम्हण सजवणे:
- ताम्हणात भंडारा (हळदीसारखा पिवळसर रंगाचा पवित्र पदार्थ) पसरवला जातो.
- त्यावर पाच विड्याची पाने, सुपारी, खोबऱ्याचे तुकडे ठेवले जातात.
- मधोमध भंडाऱ्याने भरलेली खोबऱ्याची वाटी ठेवली जाते.
-
तळी उचलणे:
- पाच मुले किंवा पुरुषांना बोलावून तळी उचलतात.
- घट उचलताना तिनदा जोरात "येळकोट येळकोट जय मल्हार!" असा जयघोष केला जातो.
-
तळी भंडारा आणि दिवटी प्रज्वलित करणे:
- उचललेली तळी देवासमोर ठेवून भंडारा अर्पण केला जातो.
- दिवटी आणि बुधले प्रज्वलित करून आरती केली जाते.
तळी उचलणे ही खंडोबाच्या आशीर्वादासाठी केलेली पूजा मानली जाते. या विधीने कुटुंबात आनंद, समृद्धी, आणि संकटमुक्ती होते, असे श्रद्धाळू मानतात. तळी उचलणे हे सामूहिक पूजा आणि भक्तिभावाचा एक भाग आहे, ज्यामुळे घरातील लोकांमध्ये ऐक्य आणि श्रद्धा वाढते.
चंपाषष्ठी निमित्ताने खंडोबाच्या मंदिरांमध्ये मोठ्या प्रमाणात भक्तांची गर्दी होते, विशेषतः महाराष्ट्रातील जेजुरी, खानापूर, आणि इतर ठिकाणांवर खंडोबाचे भव्य उत्सव साजरे होतात.